Na 43 uur in de bus zitten, 3000 km te hebben afgelegd, kwam ik woensdag 7 juni tegen 20.00 uur in Amsterdam aan. Helmut, Sarah en Loeki de hond, stonden me op te wachten en het was heerlijk om ze weer te zien.

Uiteraard was ik echt helemaal stuk, en dacht alleen maar aan een douche en bed bij thuiskomst, maar die wens was zo verdwenen; er stonden drie vriendinnen van mij met een spandoek in de tuin me op te wachten, wat een superleuke verrassing was. Met verwencadeautjes, bubbeltjes drank en lekkere hapjes, die Helmut en Sarah hadden verzorgd. Echt heel hartverwarmend. En de vermoeidheid verdween vanzelf.

Ik had inmiddels al 2 nachten niet geslapen, de laatste nacht in de herberg in Santiago was weer een snurkfestijn en of de duvel er mee speelt, in de bus kwam ik naast een gezette Spanjaard te zitten, die deed zijn ogen dicht en begon meteen te snurken. Tjonge jonge wat had ik daar helemaal de smoor over in. Maar goed, hij zat vlak naast me dus die heb ik af en toe met een puntige elleboog een beetje per ongeluk expres in de zij zitten porren totdat het gesnurk ophield.

Maar als die beste man wakker werd zat hij constant te hoesten en waarschijnlijk heeft hij me op een Spaans souvenir getrakteerd; de kinkhoest bacterie. Mijn speeksel staat op kweek en ik wacht de uitslag af. Ik ben in lange tijd niet zo ziek geweest als afgelopen dagen, sinds vandaag gaat het weer wat beter, in ieder geval zo, dat ik wat achter de computer kan rommelen. Want dat in bed hangen daar word je ook niet echt beter van, maar ik kon de laatste dagen even niet anders.

Het dwingt me in ieder geval wel tot rust. En kan alle indrukken eens rustig laten bezinken. En dat zijn er best wel wat. Veel overdenkingen over de tocht waar ik zo van genoten heb en waar ik zeker ook wel mijn kritische kanttekeningen over heb.

Maar echt, voorop staat de trots, blijdschap en echt dankbaarheid dat de tocht zo goed is verlopen. Het heeft jaren geduurd voordat ik er aan toe kwam om het te ondernemen. 25 Jaar geleden had ik er over gelezen en wist dat ik het ooit een keer zou gaan doen. In die jaren heb ik de ontwikkeling van de Weg wel gevolgd dus wist ook wel dat het anders zou zijn dan 25 jaar geleden, maar dat nam ik op de koop toe.

Ik denk nog vaak aan de ruim 400 km in Frankrijk, helemaal alleen door de heuvels van de Dordogne, de vriendelijke Gironde, mooie bossen van Les Landes en het totaal andere Baskenland waar ik doorheen ben gekomen. Toen die vreselijke tocht over de Pyreneeen. Kouououd!! En daarna de mooie Navarra, die me aan Toscane deed denken, de wijnvelden van La Rioja, de regio Castilla y Leon met de intrigerende Meseta en het gebergte achter Leon, Sierra Teleno en als laatst het groene en mysterieuze Galicie . En daarna naar de kust. Als ik er over nadenk heb ik het gevoel dat het een film is geweest. Ik kan me bijna niet voorstellen dat ik 1400 km heb gelopen en toch is het waar. Een totaal ander leven geleefd. De wereld had kunnen vergaan, ik zou het niet geweten hebben. En pas vandaag realiseer ik me dat ik onderweg helemaal niet aan onze trouwdag heb gedacht…….Oeps.

Ik heb even in mijn schriftje moeten kijken wat ik die dag heb gedaan. Rustdag! Voor de laatste 100 km naar Santiago.

Ondanks de waterschade kon ik gelukkig toch nog foto’s maken, ging soms moeizaam, maar het lukte. Ik zou het echt erg hebben gevonden als ik geen foto ’s zou hebben. Er zijn hele mooie momenten geweest om te fotograferen, maar uit gêne heb ik het niet gedurfd. Soms kwam ik door hele oude dorpjes, zo oud maar ook o zo arm. Je had het gevoel dat je in een paar eeuwen terug zat.

En daar zag je dan hele oude vrouwtjes druk bezig met een kruiwagen, oude mannen nog met een sikkel aan het werk op het land. Heel schrijnend om die oude mensen zo hard te zien werken. Maar wie weet, vul ik dat teveel in en zijn ze gewoon heel gelukkig met hun leven. Ik heb het niet over mijn hart kunnen verkrijgen om te vragen of ik een foto van ze mocht maken. Ondanks dat ik jaren heb gespaard voor deze tocht moeten wij in hun ogen toch wel verschrikkelijk rijk zijn dat we zomaar naar hun land kunnen vliegen en daar weken kunnen rondlopen.

Als je sommige dorpjes ook zag, het was bijna niet te geloven dat er elektra was, zo armoedig en bouwvallig zag het er uit. Maar die dorpjes hadden dan juist van die hele mooie oude kerkjes die nog fier overeind stonden met hun oude middeleeuwse stenen. En een aantal gelukkig nog open. Dat open zijn van die kerkjes is ook nog wel een probleem aan het worden. Helaas. De laatste jaren hebben ze te maken gehad met vandalisme met als gevolg dat steeds meer kerkjes hun deuren sluiten. Een hele slechte ontwikkeling voor een pelgrimstocht.

Ik heb een tijd zitten praten met Nederlanders die vrijwillig in de Huiskamer van de Lage Landen werken. Wordt georganiseerd door het Jacobs Genootschap. Dat is een ruimte in het Pelgrimsbureau in Santiago. Daar kun je terecht voor een kop koffie en een praatje als je in Santiago aankomt. Heel bijzonder dat deze mensen dat doen. Zij beaamden ook wel dat het een zorgelijke ontwikkeling is zoals het er nu aan toe gaat met al die mensen. Dat het steeds meer alleen een wandeltocht is geworden. En om de commercie gaat. En als dan ook nog kerken gaan sluiten waar moet je, als je echt alleen voor een pelgrimstocht gaat, dan heen? Het lijkt me dan dat het een soort leeg omhulsel wordt. Toerisme, souvenirs, barretjes, restaurantjes, herbergen, contacten, sommige mensen feesten,en sommige mensen zien dit als een goedkope vakantie, etc.

Het is natuurlijk heel fijn dat je op heel veel manieren nu je eigen pelgrimstocht kan doen, als je conditie niet zo goed is, dan loop je wat minder, gaat met bus, taxi of laat je bagage vervoeren. Ieder zijn eigen ding. Maar waar ik me aan heb geërgerd is dat sommige mensen zich verwend gedragen. Dan deugt de herberg niet of is het eten niet goed genoeg. Ja zeg. Dan denk ik ga dan in een hotel zitten voor 30 Euro en eet a la carte. In het algemeen heb je een bed in de herbergen voor tussen de 6 a 10 Euro en een pelgrimsmaaltijd voor een tientje, heb je de wijn er ook nog bij. Dus die trekjes van mensen hebben mij wel gestoord. En dat hebberige gedrag om zo snel mogelijk bij een bed te komen. Dus ik deel zeker het oordeel van de mensen van het Jacobs Genootschap dat deze ontwikkeling zorgelijk is en ik ben ook erg benieuwd hoe het zich verder gaat ontwikkelen. Aan de andere kant, deze invasie van mensen is natuurlijk supergoed voor de Spaanse economie. Wat ik zo ook echt gun, want dat deel van Spanje is zo arm.

Er komen nog steeds nieuwe herbergen bij. Dat zou erg zijn als het terug gaat lopen. Dan staan de herbergen weer leeg. Maar dan verzint de Kerk in Rome vast wel weer wat anders om de mensen weer een echte pelgrimstocht te laten lopen. Dat is in de geschiedenis uiteindelijk ook gebeurd. Een aantal jaren geleden liep het aantal pelgrims terug en toen besloot de kerk dat als je 100 km loopt je dan ook de felbegeerde Compostella kon krijgen. En ja, de pelgrimsbeweging kwam weer op gang.

In de Middeleeuwen liep het aantal Pelgrims ook af en toen moest er weer wat verzonnen worden om het nieuw leven in te blazen dus werd er gezocht naar relikwieën. Deze werden heilig verklaard door de paus en er werden in één keer heldenverhalen de wereld ingepompt over St. Jacques. Mythen, sagen en legenden zijn mooie verhalen, maar naar mijn idee niet om voor waarheid aan te zien. Ik denk dat die arme apostel Jacobus zich omdraait in z’n graf als hij weet dat hij als held werd gezien in de slag tegen de Moren en hij zoveel Moren gedood zou hebben. Arme man. En zelf geloof ik er echt ook niks van dat zijn overblijfselen in de kathedraal van Santiago liggen. En dat is ook waar ik een beetje vies van ben, het gekonkel van de kerk. Maar goed, dat moet ieder voor zich zelf weten wat ie gelooft. Het is ook niet mijn bedoeling om Heilige Huisjes om te schoppen. Maar het is nu eenmaal zoals ik er over denk. Tja , dat maakt mij dan een beetje een ongelovige gelovige of een spirituele atheïst. Geen idee. Ik vind een etiketje ook niet zo belangrijk.

Nog even een potje generaliseren:

Er waren heel veel Brazilianen onderweg. Super aardige mensen, maar ze hadden grote haast, want ze zaten aan een datum vast om terug te vliegen. Dat gaf aan sommigen wel wat stress en dan namen zij de fiets of taxi, trein of stukje bus.

Er liepen heel veel Japanners en Zuid Koreanen. Super beleefde, vriendelijke mensen . Als ze je gezicht eenmaal gezien hadden lachtten ze je steeds toe. Ook doorzetters. Ondanks allerlei kwaaltjes gewoon doorlopen.

Veel Duitsers en Amerikanen; uiteraard waren er uitzonderingen, maar deze twee nationaliteiten vond ik erg aanwezig en luidruchtig Alsof het land van hen was en zij het belangrijkste waren.

Veel Fransen die met pensioen waren en lekker als stelletje op hun gemak door het land kuierden.

Spanjaarden en Italianen. Mijn hemel wat kunnen die een herrie maken. Als je er drie achter je had lopen dan had je het gevoel dat er een vette ruzie aan de gang was…..Heb ik ook een keer gevraagd. Maar dat was hun gewone manier van communiceren.

Dit is een lang verhaal, maar er valt ook zoveel te vertellen eigenlijk. Ik ben superblij dat ik deze tocht gemaakt heb met al die ervaringen. Ik heb er helemaal mijn eigen tocht van gemaakt, zoals ik het zelf graag wilde. Met mooie stille momenten tijdens het wandelen, stille momenten in de kerkjes en her en der kaarsjes aansteken. Voordat ik vertrok was ik bang dat als ik de tocht er eenmaal op had zitten ik een soort doelloos dal terecht zou komen. Dit omdat ik de laatste drie jaar zo bezig ben geweest met het weggaan en daar een aantal zaken op heb ingericht. Maar gelukkig is dat helemaal niet zo . Geen last van. Ik zie alleen maar heel veel ruimte voor me, zoals het beeld van de lege Meseta, eindeloze ruimte tot de horizon. En in de ruimte is er weer plaats voor nieuwe ontwikkelingen. Of even helemaal niets. Gewoon, huis, werk en “zijn” En dat laat ik even zo.

Verbazingwekkend vind ik ook het idee van mensen dat als ze eenmaal 800 km hebben gelopen ze dan ervan overtuigd zijn dat ze een antwoord krijgen op hun levensvraag. Ik heb in huiskamer van de Lage Landen lang zitten kletsen, want het boeide mij waarom ze daar eigenlijk zaten. En dat was ook om mensen op te vangen. Die in de war aan kwamen, die niet meer naar huis wilden en die teleurgesteld waren dat ze geen antwoord hadden gekregen op hun vraag. Tjonge sorry hoe naïef kun je zijn? Alsof je sowieso een antwoord krijgt als je maar een stuk loopt. Dat komt misschien wel nooit, of maanden later. Ik weet niet of ik geschikt zou zijn om de hele dag in die huiskamer hier antwoord op te moeten geven . Ik wil in de toekomst best wel ergens wat vrijwilligers werk doen voor het Genootschap, maar ik weet niet of ik wel zo geschikt zou zijn voor die huiskamer, misschien dan toch een beetje te onaardig of nuchter. Maar naar mijn idee komt dit ook door de vele boeken, films en documentaires die er gemaakt zijn, waarbij de hoofdpersoon bepaalde inzichten krijgt. Dat wordt wel een beetje mooi voorgespiegeld. Dat wil niet zeggen dat dit bij iedereen zo gebeurt, daar moet je dan wel een beetje realistisch in zijn.

Nog even een paar weetjes:

Heel veel gehink. Mensen met blaren, peesontstekingen, overbelaste spieren en mensen die met allerlei gekleurde tape aan elkaar hingen.

Heb een stelletje met een baby gezien.

Een jonge moeder met een kind van 3 achterop.

Iemand met een ezel.

Er waren veel jongeren op pad. Twintigers. Ik vroeg ze wel eens waarom ze de Camino liepen. En dat was dan spiritueel en sportief. Ze wilden op deze manier hun leven wat voor hen lag overdenken. Mooi toch?

Iemand met een paard.

Ik heb meerder kathedralen gezien en die in Burgos vond ik de allermooiste.

Die in Santiago zei me niet zo veel.

Ik heb heel wat pelgrimsmenu s achter de kiezen, weggespoeld met heerlijke Rioja wijn.

Kilo’s bananen gegeten, 2 flessen arnica massage olie er doorheen gedraaid. En drie buisjes magnesium tabletten weggewerkt.

Ben 4 kg afgevallen

Meestal op een bovenslaper gelegen want ik was bijna altijd een van de laatsten die bij de herberg kwam

Een nacht op een vlooien- of bedwantsenmatras gelegen…..

1400 km gelopen, 3000 km met de bus.

En als ik soms last had van teveel gedoe om me heen en merkte dat ik me begon te ergeren, dacht ik altijd aan een inmiddels overleden mevrouw van mijn werk. Die zei altijd: nicht argern, nur wundern. Hele wijze woorden die ik nog wel eens tegen mezelf zei en dat hielp.

Ik vond het heel leuk om jullie reacties te lezen. Dat ging soms heel erg moeizaam met die watermobiel van me. Maar na wat gepruts lukte dat meestal wel. Allemaal bedankt voor de belangstelling en bemoedigende woorden.

Ik moet verder met uitrusten, de kinkhoest of wat het ook is, heeft me aardig onderuit gehaald.

Maar de zomer komt er aan, tijd om naar buiten te gaan voor een wandeling…….

Ik heb nog een mooie lange afstandswandeling liggen van Bergen aan Zee naar Enschede……Geen pelgrimstocht.

En nog een tip voor mensen die geïnteresseerd zijn in een pelgrimstocht in Nederland. Net even iets extra’s behalve het lekker lopen. Er is een tocht in Midden Nederland van 125 km, het heet Gelukkigerwijspad.nl en er is er nog een rondom Nijmegen van 136 km; walk of wisdom.

Misschien ga ik die in de toekomst nog wel een keer doen. Maar eerst gewoon lekker wandelen met het hondje en nagenieten van deze mooie ervaring . En weer beter worden.

Fijne zomer iedereen.